Urodził się 6 maja 1915 r. w Przybysławicach jako syn Ignacego i Marii Filusów. Szkołę powszechną ukończył w Przybysławicach. W 1938 r. został powołany do wojska i jako zdolny żołnierz skierowany na szkolenia w zakresie artylerii. Następnie został wcielony do 5 pułku artylerii ciężkiej. W czasie służby wojskowej uzupełnił wykształcenie średnie gimnazjalne.
Kampania wrześniowa 1939 r. zaczęła się od wycofania pułku z Krakowa przez Mogiłę do Wieliczki. Stamtąd kierowali się na wschód i w rejonie Kolbuszowej odbyli starcie z niemieckim oddziałem pancernym. Potem trasa przemarszu biegła przez Leżajsk i Rudnik w Kierunku Tomaszowa Lubelskiego. Tu spotkali znaczne siły niemieckie. W trakcie walk uległy uszkodzeniom haubice, a nalot niemieckiego lotnictwa znacznie uszczuplił liczebność polskich oddziałów. Z uwagi na brak amunicji decyzją dowództwa zniszczono dokumentacje oddziału uszkodzono pozostałe działa i tylko z bronią ręczną przystąpiono do przebicia się z okrążenia niemieckiego. Udało się to tylko nielicznym. Stanisław dostał się do niewoli niemieckiej 23 września 1939 r. Wraz z trzydziestoma kolegami został osadzony w obozie jenieckim Stalag VIII A w Zgorzelcu, a następnie przeniesiony do Stalagu VIII B w Łambinowicach gdzie otrzymał naszywkę mundurową z numerem jenieckim 94. W obozie wraz z kolegami założyli tajną grupę współdziałania o kryptonimie Wisła – Stanisław został jej dowódcą i przyjął pseudonim Strzała. Zadaniem grupy było zbieranie informacji o wrogu oraz organizowanie wzajemnej pomocy wśród więźniów – jeńców wojennych. Tu tez zaczęła się historia pasji zbierackiej Stanisława Filusa. Zaczął zbierać guziki od wojskowych mundurów. Teren obozu do którego trafiali żołnierze rożnych formacji z różnych krajów dawał możliwości zdobywania coraz to nowych eksponatów za które trzeba było płacić najczyściej racjami żywnościowymi.
Kiedy Stanisław Filus podjął ucieczkę z obozu 26 stycznia 1943 r. udało mu się zabrać ze sobą spora już kolekcję guzików.
Po wielu trudach i pokonaniu niezliczonych przeszkód Stanisław powrócił w rodzinne strony i uniknąwszy represji ze strony władz okupacyjnych zaangażował się w działania Polski podziemnej – wstąpił w szeregi Armii Krajowej. Został dowódcą zwiadu konnego i przy zaprzysiężeniu pozostawił swój pseudonim z czasów obozu jenieckiego. W czasie okupacji brał czynny udział w walkach z niemieckim najeźdźcą: 26 lipca 1944 r. w Trzebienicach, 14 sierpnia 1944 r. w Opatkowicach, 23 sierpnia 1944 r. w Kalinie Wielkiej, 23 sierpnia 1944 r. w Ilkowicach, 25 sierpnia 1944 r w Knyszynie, 29 sierpnia 1944 r. w Trzonowie, 30 września 1944 r. w Węchadłowie i 1 listopada 1944 r bitwie sancygniowskiej.
W 1945 r. jeszcze przed wkroczeniem na nasz teren wojsk rosyjskich Stanisław wstąpił w związek małżeński z Heleną Bożek z Książa Wielkiego.
Po wyzwoleniu, jak wielu innych żołnierzy podziemia został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa wielokrotnie przesłuchiwany i torturowany. Po zwolnieniu z aresztu w 1946 r. w celu uniknięcia kolejnych represji wyjechał do Głogowa. Tu dołączyła do niego żona wraz z synem urodzonym w 1947 r. Andrzejem. W Głogowie też urodził się ich drugi syn Roman. Później na długie lata przeniósł się do Nowej Soli gdzie znalazł zatrudnienie w Państwowym Zakładzie Ubezpieczeń, ale równocześnie działał społecznie – był komendantem Ochotniczej Straży Pożarnej w Nowej Soli. Stanisław nie zarzucił swojej pasji zbierackiej, jego kolekcja guzików znacznie się powiększyła i liczyła kilka tysięcy sztuk. Kolekcja Stanisława okazała się największym zbiorem guzików wojskowych w Polsce.
Po przejściu na emeryturę Stanisław powrócił w rodzinne strony, zamieszkał w Miechowie. Był organizatorem licznych wystaw nie tylko guzików ale również eksponatów związanych z działalnością partyzancką.
Za liczne zasługi został wielokrotnie odznaczony: Krzyżem srebrnym Virtuti Militari V klasy, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi, Srebrnym Krzyżem Zasługi, Brązowym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Brązowym Krzyżem Zasługi, Medalem Wojska, Krzyżem Armii Krajowej, Krzyżem Partyzanckim, Medalem Zwycięstwa i Wolności, Medalem Za udział w wojnie obronnej 1939, Medalem Rodła, Odznaką grunwaldzką, Medalem X lecia PRL, Medalem XXX lecia PRL, Medalem XL lecia PRL, Odznaką Za Zasługi dla Kielecczyzny, Odznaką Za Zasługi dla woj. zielonogórskiego, Odznaką honorową organizatora PCK na ziemiach odzyskanych.
Stanisław Filus zmarł 22 marca 1999 r. i został z honorami pochowany na cmentarzu parafialnym w Książu Wielkim w dniu 25 marca.
W 2004 r. ogromna kolekcja guzików Stanisława Filusa została przez jego syna Romana przekazana do Muzeum Armii Krajowej w Krakowie.
WB
Źródła:
- kroniki rodzinne udostępnione przez syna Romana Filusa.
- Bolesław Michał Nieczuja Ostrowski – Inspektorat AK „Maria” w walce, t II, cz. 2
