– GARGASZ Józef (1914-1953)

Urodził się 28 grudnia 1914 r. w Czechach (powiat Brody, województwo tarnopolskie). W 1933 r. ukończył Państwowe Gimnazjum im. Józefa Korzeniowskiego w Brodach, po czym podjął pracę zawodową. Dwa lata później – w 1935 r. – otrzymał powołanie do służby wojskowej z przydziałem do Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej.
W Święto Wojska Polskiego – 15 sierpnia 1938 r. został promowany na stopień podporucznika. Zawodową służbę wojskową, już jako młodszy oficer, rozpoczął w 44 Pułku Piechoty w Równem Wołyńskim.
We wrześniu 1939 r. przeszedł szlak bojowy od Bydgoszczy przez Kutno – Łowicz – Spałę aż do Warszawy. Po kapitulacji udało mu się uniknąć niemieckiej niewoli. Nie mógł jednak wracać w rodzinne strony, gdyż tereny te zajęli Sowieci. Ze swym podkomendnym, pochodzącym z Ziemi Miechowskiej, kapralem Antonim Szlękiem dotarł w okolice Miechowa. Zaczął ukrywać się pod nazwiskiem Stanisław Nowak oraz Stanisław Kowalski. Rozpoczął pracę jako robotnik w tartaku w Piotrkowicach Wielkich (powiat proszowicki), następnie uzyskał posadę  w Urzędzie Gminy Prandocin, później w Spółdzielni Rolniczo-Handlowej w Słomnikach.
 Już w listopadzie 1939 r. został żołnierzem Służby Zwycięstwu Polski, później ZWZ-AK, przyjął wówczas pseudonim organizacyjny „Grot” obejmując  funkcję komendanta ZWZ w Słomnikach.
Podporucznik „Grot” współpracował ściśle z por. Piotrem Massalskim „Morena” i ppor. Stanisławem Gutkowskim „Sam”, kolejnymi komendantami Obwodu Miechów oraz Romanem Nowakiem „Nina” z Koniuszy, późniejszym zastępcą Delegata Powiatowego Rządu na powiat miechowski. W 1943 r. Józef Gargasz został oficerem dywersji Obwodu Miechów.  Jego zasługą na tym stanowisku było zorganizowanie od podstaw terenowych oddziałów dywersyjno – sabotażowych, noszących kryptonim „Dominika”. Uczestniczył osobiście w wielu akcjach. Otrzymał wtedy awans na porucznika.
W czasie zarządzonej „czujności” kierował licznymi akcjami bojowymi, zadając nieprzyjacielowi poważne straty, dezorganizując jego siły. Latem 1944 r. porucznik „Grot” dysponował dwoma dobrze wyszkolonymi kompaniami, których plutony były rozlokowane na terenie jego działania.
Po ogłoszeniu 25 lipca 1944 r. stanu „Czujności” został jednym z współtwórców Rzeczypospolitej Kazimiersko-Proszowickiej. Od 10 sierpnia 1944 r. ubezpieczał sztaby 106 Dywizji Piechoty „Dom” i Grupy Operacyjnej „Kraków”, stacjonujące w rejonie Zielenic, Klonowa i Knyszyna koło Sancygniowa.
Po powołaniu przez Inspektora Rejonowego AK „Maria” majora Tysiąca Samodzielnego Batalionu Szturmowego „Suszarnia”, którego dowódcą mianowany został kapitan C.C. Antoni Iglewski „Ponar”, porucznik Józef Gargasz  został dowódcą 1 kompanii „Batory” tego baonu. Również i na tym stanowisku por. „Grot” wykazał wysokie kwalifikacje dowódcze oraz cieszył się sympatią podkomendnych. W przeddzień wkroczenia na teren Inspektoratu „Maria” wojsk sowieckich otrzymał awans na kapitana i był typowany na dowódcę batalionu terenowego.
Po rozwiązaniu AK kapitan „Grot” działał w organizacji NIE i w Delegaturze Sił Zbrojnych, w maju 1945 r. przebywał jeszcze na terenie powiatu miechowskiego w okolicy Sułkowic, Iwanowic i Miłocic. Zagrożony aresztowaniem pod koniec 1945 r. przeniósł się wraz z żoną Zofią do Krakowa. Działalność niepodległościową prowadził później w Skierniewicach i na Ziemiach Odzyskanych, działając w Zrzeszeniu Wolność i Niezawisłość. Zagrożony aresztowaniem tułał się wraz żoną po Polsce. Pod koniec 1952 r. otrzymał zapewnienie od ówczesnych władz, że nic mu nie grozi i może rozpocząć legalne życie. Jednak  4 marca 1953 r. został podstępnie zamordowany przez funkcjonariuszy UB. Kapitan Józef Gargasz „Grot” został pochowany na cmentarzu parafialnym w Minodze.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej wysoko uznał zasługi Józefa GARGASZA na rzecz Ojczyzny i 3 maja 2008 r. odznaczył Go pośmiertnie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, a Minister Obrony Narodowej awansował do stopnia majora Wojska Polskiego. Natomiast Rząd RP na Obczyźnie za zasługi wojenne majora Józefa Gargasza – „Grota” uhonorował odznaczeniami:
Krzyżem Virtuti Militari V klasy – zatwierdzenie wniosku dowódcy 106 DP AK z 11.XI.1944 r.
Krzyżem Walecznych trzykrotnie – Min. Spraw Wojsk Londyn 1945-52
Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami – 1945
Medalem Wojska czterokrotnie – 1952
Krzyżem Armii Krajowej – 30.12.1949

SD

Źródła:

  1. archiwum kpt. Antoniego Sieleckiego ps. Ansiel, Wir
  2. Włodzimierz Nowak; Tak wiele pamiętam! Wspomnienia z lat okupacji niemieckiej 1939-1945; [w:] Świadkowie historii Ziemi Proszowickiej tom III. Rzeczpospolita Partyzancka 1944 część 1; Stowarzyszenie Gniazdo – Ziemia Proszowicka; Proszowice 2015
  3. Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski; Rzeczpospolita Partyzancka; Instytut Wydawniczy PAX; Warszawa 1991
  4. Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski; Inspektorat AK „MARIA” w walce; tom II, część I i II; Instytut Wydawniczy PAX; Elbląg 2001
  5. Leonard Wyjadłowski; W służbie Najjaśniejszej; Wydawnictwo Dęby Rogalińskie; Kraków 2006
  6. Album Dominika Suszarnia 1943-1945

Strona utworzona przy wsparciu finansowym
Starostwa Powiatowego w Miechowie oraz Gminy i Miasta Miechów.

logo Miechów.pl logo Miechów.eu
Wykonanie LeanLAB
Przewiń do góry