Urodził się 25 czerwca 1910 r. w Gumienicach (pow. Stopnica)jako syn JANA i JADWIGI z d. PIONTEK. Szkołę powszechną ukończył w Stopnicy, a 5-letnie Seminarium Nauczycielskie w Kielcach. Następnie był powołany do odbycia służby wojskowej w Kielcach – Bukówce, gdzie ukończył szkołę podchorążych do stopnia podporucznika. W 1939 r. otrzymał przydział mobilizacyjny. 17 września nastąpiła powszechna demobilizacja. Jednostka, do której miał się stawić, przestała istnieć. W Sypowie (gm. Działoszyce) powierzono mu stanowisko kierownika szkoły powszechnej. Jednak wkrótce został zwolniony z tego stanowiska przez władze niemieckie. Wówczas postanowił przeprowadzić się do pobliskich Działoszyc. Walery Zaród w tym okresie zaangażował się w pracę konspiracyjną jako komendant placówki i dowódca działoszyckiej kompanii Armii Krajowej „Dzięcioł” 106. Dywizji Piechoty kryptonim „Dom” – Obwód Miechów, przyjmując partyzancki pseudonim Prądzyński. W jego pracy konspiracyjnej dobrze się zapisała akcja rozbrojenia nocą 25/26 lipca 1944 r. niemieckiego posterunku „Stützpunktu” w Działoszycach. 5 lutego 1944 r. Walery Zaród zawarł związek małżeński z OTYLIĄ DUBAJ (Malutka), która nieomalże od początku okupacji włączyła się w działania ruchu oporu jako łączniczka i sanitariuszka AK. W 1945 r. Walery Zaród udał się w rodzinne strony, a jego żona przeniosła się do Dzierążni. Tutaj dotarli dwaj agenci SB. W domu rodziców p. Otylii przeprowadzili rewizję, przetrząsając rzeczy znajdujące się w dwóch walizkach, a następnie przeszukali podwórko i stodołę. Powiedzieli, że szukają „wroga ludu”. Walery Zaród wrócił dopiero po trzech miesiącach nieobecności. Wtedy mógł zobaczyć swoją nowo narodzoną córeczkę MARIĘ.
„Za chlebem”, jak to wówczas potocznie mówiono, Walery Zaród wyjechał do Gliwic. Tutaj już w 1946 r. został aresztowany i osadzony w piwnicznej celi Komendy UB. Aresztowanie i pobyt w celi UB spowodowały poważne konsekwencje życiowe. Walery Zaród został zwolniony z pracy jako chory, a więc nieprzydatny do wykonywania zawodu. Przez dłuższy czas znajdował się w szpitalu, a w krakowskiej Klinice przeszedł operację żołądka i dwunastnicy. W tej sytuacji rodzina pozostała bez środków do życia. Podczas pobytu w Gliwicach Walery Zaród pracował w Gliwickich Zakładach Urządzeń Technicznych, w Hucie 1 Maja oraz uczył przedmiotów zawodowych w Szkole Zawodowej dla Pracujących, będąc już na emeryturze (w wymiarze pół etatu).
Kpt. WALERY ZARÓD (Prądzyński) za działalność konspiracyjną i partyzancką otrzymał odznaczenia: Krzyż Walecznych po raz pierwszy i drugi, Krzyż Partyzancki, Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Medal Zwycięstwa i Wolności.
Walery Zaród zmarł 7 listopada 1981 r. w Gliwicach. Spoczywa na cmentarzu parafii Chrystusa Króla w Gliwicach.
WB
Źródła:
- Adam Sznajderski, Niezwykli t. I (Tuchów 2006)
- Bolesław Nieczuja-Ostrowski – Inspektorat AK „Maria” w walce
- Andrzej Kozera – red. Wspomnienia partyzantów Republiki Pińczowskiej 1944 -2005 Kielce „U Poety”
